Türkiye’ye yatırımın cazibesi teşviklerle katlanıyor

AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, Türkiye’ye yönelik uluslararası direkt olarak yatırımlar (UDY), sektörel dağılım verisinin yayımlanmaya başlandığı 2002’den bu yana söz hususu yatırım akımlarının küresel iktisadi etkinlik dağılımıyla benzer bir seyir izledi.

Ocak 2002-Kasım 2020 döneminde firmalara gerçekleşen 165 milyar doları aşan direkt olarak yatırımın yüzde 62,4’ü hizmetler, yüzde 24,2’si imalat, yüzde 11’i enerji ve yüzde 2,4’ü tarım ve madencilik pazarında yapıldı.

Hizmetler sektörü altında en çok direkt olarak yatırım oluşturulan alt sektör ise yüzde 32,9’luk pay ile finans ve sigorta, yüzde 8,8 ile telekomünikasyon ve yüzde 6,8 ile toptan ve perakende ticaret olarak kayıtlara geçti. İmalat sektörü altında ise gıda, kimyasal ürün ve petrol ürünleri imalatı, en çok direkt olarak yatırım çeken alanlar oldu.

Türkiye’ye direkt olarak yatırımların bölgesen dağılımına bakıldığında ticari ve ekonomik ilişkilere paralel olarak Avrupa Birliği ülkelerinin baskınlığı ilgi çekti.

Son 10 senede Asya ülkelerinin Türkiye’ye ilgisi de ciddi oranda yükselirken, bu hal uluslararası yatırımcı profilinde çeşitlenmeyi yanında getirdi.

Türkiye’de ülkelere göre UDY bilgilerinin derlenmeye başlandığı 2002 yılından Kasım 2020’ye kadar, AB ülkeleri 110,4 milyar dolarlık yatırım ve yüzde 67 pay ile ilk sırayı alırken, Asya ülkeleri 29,1 milyar dolar ve yüzde 18’lik pay ile ikinci, Amerika ülkeleriyse 14,3 milyar dolar ve yüzde 9 pay ile üçüncü sırada yer aldı.

Ülkeler itibarıyla bakıldığında ise ilk 10 yatırımcı ülke Hollanda, ABD, İngiltere, Avusturya, Almanya, Lüksemburg, İspanya, Belçika, Fransa ve Azerbaycan olarak sıralandı.

Potansiyeli yüksek yatırımlara öncelik

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu kapsamında, Türkiye’de yabancı yatırımcılar, yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabi tutuluyor.

Türkiye’nin sahip bulunduğu stratejik konum, kullanımı yüksek geniş iç pazarı, elverişli yatırım ortamı, kapsayıcı ve alternatifli bir teşvik mekanizması, etraf ülkelere dışalım basitliği ve maliyeti düşük verimli iş kuvveti gibi avantajları, yatırımcılara çoğu sektörde cazip fırsatlar sunuyor.

Türkiye’de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda yatırım yeri, tutarı ve sektöre bağlı olarak kapsayıcı bir teşvik mekanizması bulunuyor. Bu kapsamda KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, gelir vergisi stopajı desteği, sigorta primi işçi hissesi desteği, faiz ya da kar payı desteği, yatırım yeri tahsisi ve KDV iadesi gibi destekler sağlanıyor.

Mevcut desteklerin yanı sıra Türkiye’nin kişisel ilk seçenekleri kapsamında belirli projelere yönelik ayrıcalıklı fırsatlar veriliyor. Proje bazlı olarak yayılan bu destekler, vergisel destekler, istihdam destekleri, finansman destekleri, yatırım yeriyle alakalı desteklerin yanı sıra izin, tahsis, ruhsat, lisans ve tescil basitliği gibi hususları kapsıyor.

Türkiye’nin sahip olunan halde ya da ileride meydana çıkabilecek kritik greksinimlerini karşılayabilecek, arz güvenliğini sağlayabilecek, dışa bağımlılığı azaltabilecek, teknolojik dönüşümü gerçekleştirecek, yenilikçi, Ar-Ge yoğun ve katma sayısal değeri yüksek sektörlere yatırımlar, potansiyeli yüksek alanlar olarak değerlendiriliyor.

Bu kapsamda öne çıkan sektörler, enerji teknolojileri, medikal teknolojiler, elektrik-elektronik, lojistik, petrokimya, biyoteknoloji, otomotiv, demir yolu taşımacılığı, bilgi ve etkileşim teknolojileri, savunma endüstrisi ve uzay teknolojileri, tarımsal endüstri teknolojileri ve başka Ar-Ge yoğun sektörler olarak öne çıkıyor.

Reform çalışmaları sürüyor

Yatırım ortamını iyileştirecek ve yatırımları artıracak eylemler, iş dünyasının önde gelen sivil toplum kuruluşlarıyla yatırımlardan mesul bakanlık ve kamu kurumlarının bir araya geldiği Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulunda (YOİKK) ele alınıyor.

Çalışmalarını senelik eylem planları vasıtasıyla devam ettiren YOİKK’in sekretarya etkinlikleri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü doğrulusunda yürütülüyor.

YOİKK’in, 2019-2020 yılları amacıyla 8 değişik alandaki çalışma grubu altında 42 maddeden meydana gelen eylem planında, alakalı kurum ve kuruluşların çalışmaları neticesi 37 eylem tamamlandı.

Bu çalışmalar neticesi, Türkiye’nin yatırım ortamına dair uluslararası raporlardaki sıralaması da yükseldi. Ekim 2019’da belirtiler Dünya Bankası İş Ortamı Raporu’na göre Türkiye, bir önceki yıla göre 10 sıra yükselerek 190 ülke arasında 76,8 puanla en basit iş oluşturulan 33’üncü ülke mevkisine geldi.